Gjykata Supreme i dha të premten një fitore të madhe Donald Trump-it dhe presidentëve të ardhshëm amerikanë, duke kufizuar fuqinë e gjykatave më të ulëta për të bllokuar urdhrat ekzekutivë.
Presidenti Trump u shfaq i buzëqeshur teksa iu drejtua gazetarëve në podiumin e sallës së konferencave në Shtëpinë e Bardhë, duke e quajtur këtë një “vendim të madh dhe të mrekullueshëm”, për të cilin administrata është “shumë e kënaqur”.
Ai e përshkroi si një “fitore monumentale për Kushtetutën, ndarjen e pushteteve dhe sundimin e ligjit”.
Ky vendim i gjykatës nuk prek vetëm urdhrin e Trump-it për të ndryshuar të drejtën e shtetësisë që në lindje, por i jep atij shtysë për të ndërmarrë edhe shumë veprime të tjera që më parë janë bllokuar përkohësisht nga urdhra gjyqësorë të ngjashëm.
Ndikimi mbi shtetësinë që në lindje
Gjykata Supreme i hapi rrugën administratës Trump që të ndalojë dhënien automatike të shtetësisë për këdo që lind në territorin amerikan, të paktën përkohësisht. Tani i takon Shtëpisë së Bardhë të zbatojë këtë plan, gjë që nuk do të jetë aspak e lehtë.
Të premten, gjykata më e lartë e vendit lejoi që urdhri ekzekutiv i Trump-it për t’i dhënë fund shtetësisë që në lindje të hyjë në fuqi pas një muaji, duke lënë gjithashtu mundësinë që gjykatat më të ulëta të kufizojnë ndikimin e tij për ata që kanë të drejtë të padisin.
Tradicionalisht, shtetet janë përgjegjëse për përpunimin e certifikatave të lindjes dhe shumë prej tyre nuk e regjistrojnë shtetësinë e prindërve. Shtetet e drejtuara nga demokratët nuk do të nxitojnë ta bëjnë këtë, pavarësisht dëshirës së administratës Trump.
Gjyqtarja Amy Coney Barrett, duke shkruar në emër të shumicës, la të hapur mundësinë që shtetet të kërkojnë një bllokim më të gjerë të masës së Trump për shtetësinë.
“Kështu siç e shohin shtetet, dëmet e tyre, dëmet financiare dhe barrat administrative që vijnë nga programet e përfitimeve të varura nga shtetasit, nuk mund të zbuten pa një ndalim të plotë të zbatimit të Urdhrit Ekzekutiv. Gjykatat më të ulëta duhet të vendosin nëse është i përshtatshëm një ndalim më i kufizuar, ndaj ua lëmë atyre të shqyrtojnë këtë dhe çdo argument tjetër të lidhur”, shkroi Barrett.
Presidenti Trump e përshkroi vendimin si një “fitore gjigante”.
Ai shtoi se “mashtrimi i shtetësisë që në lindje” është “goditur fort, indirekt” dhe se vendimi do të ndalojë “abuzimin me sistemin e emigracionit”.
Prokurorja e Përgjithshme, Pam Bondi, deklaroi të premten se Gjykata Supreme do të vendosë përfundimisht nëse SHBA-të do t’i japin fund shtetësisë që në lindje në muajin tetor, gjatë sesionit të saj të ardhshëm.
Zgjerohet pushteti presidencial
Vendimi i gjykatës për të kufizuar fuqinë e gjykatave federale më të ulëta për të lëshuar ndalime të përhapura kombëtarisht do të ketë pasoja të menjëhershme dhe të gjera.
Si presidentët demokratë ashtu edhe ata republikanë kanë kritikuar prej kohësh atë që e quajnë gjyqësor ideologjik në gjykatat e rretheve federale, që kanë bllokuar veprime ekzekutive apo ligje të miratuara nga Kongresi.
Ndërsa çështja e shtetësisë për fëmijët e emigrantëve të paligjshëm është në qendër të këtij vendimi të profilit të lartë, ekzistojnë edhe shumë masa të tjera që Trump i ka ndërmarrë muajt e fundit, por që janë penguar nga gjyqtarët e niveleve më të ulëta.
Nga inaugurimi i Trump-it deri më 29 prill, Shërbimi Kërkimor i Kongresit ka regjistruar 25 raste të tilla.
Pas vendimit të së premtes, Trump u tha gazetarëve: “Tani mund të kërkojmë siç duhet të vazhdojmë me politikat që janë ndaluar padrejtësisht.”
Gjykatat e shkallës së parë kanë bllokuar: shkurtimet e presidentit në ndihmën e jashtme, programet për diversitetin, ndryshimet në agjencitë qeveritare, përpjekjet për të larguar punonjës shtetërorë, reforma të tjera të emigracionit, si dhe ndryshimet në proceset zgjedhore të propozuara nga Shtëpia e Bardhë.
Me vendimin e ri të Gjykatës Supreme, administrata është tani në një pozicion shumë më të fortë për të kërkuar nga gjykatat të lejojnë zbatimin e këtyre iniciativave.
Gjatë presidencës së Biden, gjyqtarë konservatorë kanë penguar demokratët të zbatojnë rregullore të reja mjedisore, të falin borxhe studentore, apo të ndryshojnë rregullat e emigracionit. Gjykatat gjithashtu kanë bllokuar përpjekjet e presidentit Obama për të zgjatur statusin e qëndrimit për disa emigrantë të parregullt, si dhe për të zgjeruar përfitimin e pagesave shtesë për punonjësit e zyrave.
Në të gjitha këto raste, gjykatat do të kenë ende mundësinë të ndërhyjnë dhe të ndalojnë veprimet presidenciale që i konsiderojnë të paligjshme ose antikushtetuese.
“Gjykatat më të ulëta duhet të veprojnë me shpejtësi për të siguruar që, për secilin paditës, ndalimet të jenë në përputhje me këtë rregull dhe me parimet e drejtësisë”, theksoi në vendimin e saj Gjykata Supreme.
Por kjo ndërhyrje do të vijë më vonë në procesin gjyqësor, në nivelin e apelit ose të Gjykatës Supreme. Ndërkohë, presidentët, si Trump, ashtu edhe pasardhësit e tij, qofshin republikanë apo demokratë do të kenë më shumë kohë dhe hapësirë për të vepruar.
